1. Spanje: minimumbelasting in de autonome gebieden
In Spanje zijn successie- en schenkingsrechten alleen verschuldigd indien aan één van volgende voorwaarden is voldaan: (i) de erfgenaam of begiftigde heeft zijn fiscale woonplaats in Spanje of (ii) de goederen bevinden zich op Spaans grondgebied. Beide belastingen vallen onder de bevoegdheid van de Autonome Gebieden, die vrij zijn in het bepalen van de tarieven alsook van de eventuele vrijstellingen. In principe is een standaard progressief tarief variërend tussen 7,65% en 34% van toepassing.
Daarnaast is in Spanje ook een vermogensbelasting (Impuesto sobre el Patrimonio) verschuldigd. Deze belasting wordt geheven op het wereldwijde netto vermogen van Spaanse ingezetenen en op het vermogen in Spanje van niet-ingezetenen. In principe wordt een progressief standaardtarief toegepast variërend tussen 0,2 en 2,5%. De Autonome Gebieden zijn echter bevoegd om eigen tarieven vast te stellen en een algemene vrijstelling te verlenen voor een bedrag tot 700.000 EUR. Sommige Autonome Gebieden hebben de tarieven verhoogd (bijvoorbeeld 2,75% in Catalonië en 3,12% in Valencia), terwijl andere ze hebben afgeschaft (bijvoorbeeld Madrid) of een lagere belasting hebben ingesteld (bijvoorbeeld de Canarische Eilanden en Andalusië).
Aanvankelijk werd deze vermogensbelasting tijdelijk opnieuw ingevoerd voor de jaren 2011 en 2012. Sindsdien is de toepassing ervan echter jaarlijks verlengd. Daar deze belasting definitief van toepassing lijkt te worden, kunnen de verschillen in belasting tussen de Autonome Gebieden een min of meer significante impact hebben op de situatie van de belastingplichtige. Dit kan zelfs zover gaan dat het in de praktijk leidt tot een verandering van woonplaats van de belastingplichtige binnen het Spaanse grondgebied.
Om belastingconcurrentie tussen de Autonome Gebieden te beperken, is de Spaanse regering voornemens om zowel de successie- en schenkingsrechten als de vermogensbelasting te harmoniseren door de invoering van een minimumbelasting. Op heden is hieromtrent nog geen wettekst gepubliceerd. Het betreft dan ook een item dat opgevolgd dient te worden, in het bijzonder voor wat betreft de datum van inwerkingtreding.
2. Portugal: einde van de gehele vrijstelling op pensioenen van buitenlandse gepensioneerden gevestigd in Portugal
In Portugal staat het regime van de “non-habitual residents” (hierna "NHR-regeling") ter discussie. Ter herinnering: deze preferentiële regeling werd in 2009 ingevoerd. In 2013 werd vervolgens duidelijk gemaakt dat het regime ook van toepassing is op buitenlands pensioenen van gepensioneerden.
Om te kunnen genieten van de NHR-regeling, dient aan de volgende voorwaarden voldaan te zijn:
- men dient fiscaal resident te worden in Portugal (ofwel door er gedurende de afgelopen 12 maanden ten minste 183 dagen te hebben verbleven ofwel door Portugal aan te duiden als gebruikelijke -/hoofdverblijfplaats);
- men dient zich als fiscaal inwoner te registreren bij de bevoegde Portugese autoriteiten; en
- men mag gedurende de vijf jaren voorafgaand aan de registratieaanvraag niet als Portugees inwoner zijn belast.
Nadat de registratie als inwoner is voltooid, moet de toepassing van de NHR-regeling uiterlijk op 31 maart van het jaar volgend op de vestiging van de woonplaats in Portugal zijn aangevraagd.
De NHR-regeling is aantrekkelijk omdat ingevolge de Portugese belastingwet, een vrijstelling wordt verleend voor bepaalde soorten aan buitenlandse inkomsten (dividenden, interesten, huur, pensioenen, etc.), die niet afkomstig zijn uit een belastingparadijs. Bepaalde inkomsten zijn de facto uitgesloten van het preferentiële regime (zo bijvoorbeeld een meerwaarde op aandelen).
Deze vrijstelling is evenwel alleen interessant voor zover Portugal, op grond van een overeenkomst ter voorkoming van dubbele belasting, de bevoegdheid heeft om belasting te heffen en voor zover deze inkomsten in hun land van herkomst niet worden belast.
Voor wat betreft beroepsinkomsten die in Portugal zouden worden verkregen onder de NHR-regeling, wordt een "speciaal" tarief van 20% toegepast op de inkomsten uit beroepen met "hoge toegevoegde waarde", het betreft o.m. architecten, ingenieurs, kunstenaars, artsen, universiteitsprofessoren, senior-managers, enz.
Tot voor kort was de NHR-regeling bijzonder aantrekkelijk voor bepaalde gepensioneerden die een niet-Portugees pensioen ontvangen en zich in Portugal vestigen. In Portugal gevestigde buitenlandse gepensioneerden zijn immers gedurende tien jaar vrijgesteld van inkomstenbelasting. In de praktijk zijn Belgische gepensioneerden uit de private sector volledig vrijgesteld van belasting op hun pensioen. In toepassing van de overeenkomst ter voorkoming van dubbele belasting afgesloten tussen België en Portugal, behoudt België echter de bevoegdheid om belasting te heffen op de pensioenen die aan gepensioneerde ambtenaren worden toegekend. De bevoegdheid om pensioenen van gepensioneerden uit de private sector te belasten, is evenwel toegekend aan het land van verblijf.
Dit gunstige regime werd fel bekritiseerd door sommige landen zoals Finland, Frankrijk en Zweden gelet op het effect van de gehele vrijstelling op de pensioenen. De Portugese regering heeft daarom besloten om de NHR-regeling te wijzigen en buitenlandse gepensioneerden die zich vanaf 1 april 2020 in Portugal vestigen (dus met aanvraag tot toepassing van de NHR-regeling ingediend uiterlijk 31 maart 2021), te belasten aan een vlak tarief van 10%.
Ondanks deze wijziging is het, indien u een Belgische gepensioneerde bent uit de private sector, nog steeds interessant om in Portugal te verblijven en daar uw pensioen te ontvangen indien dit pensioen jaarlijks ongeveer 34.000 EUR netto per huishouden bedraagt. Onder deze drempel biedt België eveneens een relatief gunstig fiscaal klimaat. Het is bijgevolg belangrijk hiermee rekening te houden wanneer u overweegt naar Portugal te verhuizen. Het ontvangen van belangrijke roerende of diverse inkomsten (dividenden, meerwaarden, enz.) kan eveneens een invloed hebben op uw fiscale situatie. Ook hier dient bijgevolg eveneens rekening te worden gehouden.
Gepensioneerden die zich al gevestigd hebben of zich zullen vestigen vóór 1 april 2020 in Portugal (met een aanvraag voor toepassing van de NHR-regeling die uiterlijk op 31 maart 2021 is ingediend), blijven genieten van de NHR-regeling zoals die tot dan van toepassing was (d.w.z. een vrijstelling van inkomstenbelasting).
Voor vragen over dit onderwerp kan u terecht bij de auteurs van dit artikel:
Romina Abiuso - Counsel (romina.abiuso@tiberghien.com)
Maryll Callari - Associate (maryll.callari@tiberghien.com)
