WAT IS DE "CLAUSULE VALKENIERS"?
De "clausule Valkeniers", ingevoerd in het Burgerlijk Wetboek in 2003, geeft aan echtgenoten de mogelijkheid om éénzijdig of wederkerig afstand te doen van hun respectieve erfrechten op voorwaarde dat minstens één van hen kinderen heeft uit een vorige relatie. De wet maakt hierbij wel een uitzondering voor het vruchtgebruik op de gezinswoning en de daar aanwezige huisraad.
De clausule, hoewel zij betrekking heeft op erfrechtelijke aanspraken, moet opgenomen worden in een huwelijkscontract, en dit vóór aanvang van of tijdens het huwelijk. De tussenkomst van beide echtgenoten is dus vereist.
EEN OPLOSSING OP MAAT?
De werking van een "clausule Valkeniers" houdt niet noodzakelijk in dat alle erfrechten aan de andere echtgenoot ontnomen worden. Een 'gemoduleerde' Valkeniersclausule kan een oplossing op maat bieden voor de gezinssituatie in kwestie. Zo bestaat de mogelijkheid voor de echtgenoten om afstand te doen van hun erfrechtelijke aanspraken op specifieke nalatenschapsgoederen of op een bepaalde soort van goederen. De langstlevende blijft dan niet met lege handen achter.
EEN VOORBEELD:
Jan is bedrijfsleider en aandeelhouder van het familiebedrijf dat hij erfde van zijn vader. Hij heeft twee kinderen uit een vorige relatie die alle twee werkzaam zijn in het familiebedrijf. Sinds een aantal jaren vond Jan gezelschap bij Anne, een jonge vrouw die zelf één dochter heeft uit een vorige relatie. In 2018 beslist het koppel te trouwen. Het is de wens van Jan dat het familiebedrijf, bij zijn overlijden, vererft naar zijn kinderen. Daar waar in principe zijn nieuwe echtgenote erfrechtelijke aanspraken heeft op dit familiebedrijf bij zijn overlijden …
Om tegemoet te komen aan de wens van Jan kunnen beide echtgenoten een "clausule Valkeniers" opnemen in hun huwelijkscontract. Zo kunnen ze bijvoorbeeld voorzien dat zijn nieuwe echtgenote Anne geen aanspraken zal kunnen laten gelden op de aandelen in het familiebedrijf die deel zullen uitmaken van de nalatenschap van Jan.
Nota:
Op 1 december 2017 keurde de ministerraad het wetsvoorstel tot wijziging van het huwelijksvermogensrecht1 goed waarin voorgesteld wordt de Valkeniersclausule uit te breiden naar het vruchtgebruik op de gezinswoning en de erin aanwezige huisraad (mits respect van bepaalde voorwaarden).
Hoewel het wetsvoorstel nog door het Parlement moet worden goedgekeurd, is het de ambitie om de hervorming op 1 september 2018 van kracht te laten gaan. Op die manier zou de inwerkingtreding van het hervormde huwelijksvermogensrecht op dezelfde dag plaatsvinden als het reeds hervormde erfrecht.
Let wel, vanaf 1 september 2018 zal het sluiten van een Clausule Valkeniers het formalisme van een erfovereenkomst moeten respecteren (toezenden van een ontwerp door de notaris gevolgd door een vergadering minstens 15 dagen later en het ondertekenen van de overeenkomst moet minstens één maand later gebeuren). Voor Clausules Valkeniers afgesloten vóór 1 september 2018, geldt dit formalisme niet.
Als er kinderen zijn uit een vorige relatie, is de "clausule Valkeniers" één van de bestaande mogelijkheden om het familiaal karakter van het familiebedrijf te bewaren.
1 Wetsvoorstel tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek wat het huwelijksvermogensrecht betreft en tot wijziging van diverse andere bepalingen ter zake (doc. 54. 2848/001)
