Tegen deze wetswijziging werden diverse vernietigingsberoepen ingesteld voor het Grondwettelijk Hof. Allereerst traden de beroepsverenigingen van chiropractors en osteopaten in het verweer omdat deze beroepsgroepen worden uitgesloten van het toepassingsgebied van de btw-vrijstelling. Daarnaast werden vernietigingsberoepen ingesteld door de beroepsvereniging van esthetisch chirurgen, individuele privéklinieken en plastisch chirurgen tegen ongelijkheden die werden gecreëerd door de toepassing van btw op esthetische chirurgie.
Op 28 september 2017 heeft het Grondwettelijk Hof haar arrest geveld in de gebundelde zaken. Op basis van uitgebreid aangehaalde Europese rechtspraak is duidelijk dat de huidige wettelijke bepalingen op een aantal punten strijdig zijn met de Grondwet en met de bepalingen van de Europese Btw-richtlijn 2006/112/EG. Hier zal een wetgevend initiatief noodzakelijk zijn.
Dit betreft met name het volgende:
- De vrijstelling voor ziekenhuisverpleging en medische verzorging geldt niet t.a.v. ingrepen en behandelingen met een esthetisch karakter “alsmede de diensten en de leveringen van goederen die daarmee nauw samenhangen”. In navolging van kritiek van de Raad van State is deze bepaling strijdig met de Btw-Richtlijn, de Grondwet en het EVRM omdat deze bepaling de (niet)-vrijstelling van goederenleveringen en diensten die nauw samenhangen met ziekenhuisverpleging en medische verzorging niet uitdrukkelijk regelt. De Btw-richtlijn vereist in artikel 134 daarentegen dat er expliciet moet voorzien worden in een uitsluiting van de btw-vrijstelling voor goederenleveringen en diensten die niet onontbeerlijk zijn voor de btw-vrijgestelde medische prestaties, dan wel die ertoe strekken extra opbrengsten te verschaffen in rechtstreekse mededinging met commerciële ondernemingen.
- De uitsluiting van de btw-vrijstelling voor esthetische ingrepen door artsen terwijl tandartsen, vroedvrouwen, verpleegkundigen, zorgkundigen, organisaties van die beroepsbeoefenaars en paramedici nog steeds toepassing kunnen maken van de btw-vrijstelling voor dergelijke ingrepen, is strijdig met het gelijkheidsbeginsel en de Europese bepalingen.
- Het onderscheid waarbij esthetische ingrijpen vrijgesteld zijn wanneer deze prestaties zijn opgenomen in de RIZIV-nomenclatuur en voor terugbetaling in aanmerking komen, terwijl andere esthetische ingrepen btw-belast zijn, is strijdig met rechtspraak van het Hof van Justitie.
- Het onderscheid tussen verpleging n.a.v. een ingreep of behandeling met een esthetisch karakter in een ziekenhuis, dat btw-belast is, terwijl deze verpleging buiten het ziekenhuis niet-btw-plichtig is, kan niet in redelijkheid verantwoord worden.
We merken op dat de wetgever deze uitspraken niet noodzakelijk in het voordeel van de belastingplichtigen moet aanpassen. Waar een discriminatie wordt vastgesteld kan de wetgever er o.i. immers voor opteren om de btw-vrijstelling nog verder te beperken. Bijvoorbeeld kan men er t.a.v. de esthetische ingrepen voor opteren om de link met de RIZIV-nomenclatuur en de terugbetalingsvereiste te schrappen waardoor men o.i. tot een breder toepassingsgebied van de btw komt.
Op een aantal andere belangrijke punten verwijst het Grondwettelijk Hof de zaak evenwel door naar het Europees Hof van Justitie, via prejudiciële vraagstellingen. Dit betreft het volgende:
- De uitsluiting van de btw-vrijstelling t.a.v. niet-erkende en niet-gereglementeerde paramedische beroepen, meer in het bijzonder osteopaten en chiropractors.
- Het niet toepassen van het verlaagd btw-tarief van 6% t.a.v. geneesmiddelen en medische hulpmiddelen die worden verstrekt n.a.v. een ingreep of behandeling met een esthetisch karakter.
- Werking in de tijd van de vernietiging van de betreffende wetsartikelen én het antwoord op bovenstaande prejudiciële vragen; met name de vraag of de wetgever deze bepalingen tijdelijk mag handhaven tot deze in overeenstemming worden gebracht met de Grondwet en de Btw-Richtlijn.
Deze doorverwijzing naar het Europees Hof betekent nog steeds rechtsonzekerheid voor osteopaten en chiropractors, tenminste voor zover deze beroepsbeoefenaars niet onder een ander gereglementeerd en erkend medisch beroep kwalificeren (met name als kinesisten). Wanneer het Hof van Justitie finaal zou beslissen dat de btw-vrijstelling ook voor deze beroepsgroepen moet gelden, hebben deze er alle belang bij om hun rechten op dit ogenblik te vrijwaren. Dit geldt meer in het bijzonder t.a.v. individuele osteopaten en chiropractors die momenteel, al dan niet gedwongen, btw toepassen op hun prestaties.
Het kantoor Tiberghien heeft de nodige expertise in huis om iedere concrete casus nader te bekijken en te begeleiden in het licht van deze belangrijke uitspraak.
