Advocaten / Avocats / Lawyers

Home>Publications>Modernisering van de erfbelasting (1): voortgezet vruchtgebruik wordt belast

maandag, 03 december 2018

Modernisering van de erfbelasting (1): voortgezet vruchtgebruik wordt belast

In onze bijdrage “Het nieuwe erfrecht en zijn fiscale gevolgen” (Taxwin 12 oktober 2017) hebben wij aangegeven wat de krachtlijnen zijn van het nieuwe erfrecht, en wat mogelijks de fiscale gevolgen ervan zijn.

In “Het nieuwe erfrecht: actie vereist?” (TaxWin 28 februari 2018) hebben wij aangegeven in welke gevallen men voor 1 september 2018 best nog schenkingen kon doen volgens het oude recht of een verklaring van behoud kon afleggen.

En in “Standpunten van de Vlaamse Belastingdienst, gepubliceerd in 2018” (Taxwin 21 maart 2018) hebben wij een aantal standpunten van de Vlaamse Belastingdienst in verband met het nieuwe erfrecht besproken.

Ondertussen heeft ook de Vlaamse fiscale wetgever de Vlaamse Codex Fiscaliteit op een aantal punten gewijzigd, deels om de regelgeving aan te passen aan het nieuwe erfrecht, en deels ook, gebruikmakend van de gelegenheid, om een aantal wijzigingen aan te brengen, bijvoorbeeld de aanpassing van de tarieven.

Wij bespreken een van die wijzigingen hierna, met name de belasting van het voortgezet vruchtgebruik, ook wel “wettelijk toegekend opvolgend vruchtgebruik” genoemd.

Veronderstel dat vader aan de kinderen een onroerend goed en een portefeuille effecten schenkt, en zich het vruchtgebruik voorbehoudt. Hij behoudt dan het recht om levenslang in het goed te wonen en om de dividenden en interesten van die portefeuille verder te innen, zodat hij zijn oude dag rustig kan doorbrengen zonder financieel afhankelijk te zijn van zijn kinderen.

Als hij getrouwd is op het ogenblik van de schenking en zijn echtgenote hem overleeft, zal zijn echtgenote automatisch het vruchtgebruik van de goederen ontvangen, zolang zij leeft. Ook zij zal dus in het onroerend goed kunnen blijven wonen en de opbrengst van de portefeuille ontvangen, zolang ze leeft.

Dit staat voortaan bepaald in artikel 858bis, § 3 BW: “Bij overlijden van de schenker (vader in ons voorbeeld), ontvangt de langstlevende echtgenoot (echtgenote in ons voorbeeld) die tot de nalatenschap komt echter het vruchtgebruik van de goederen die de schenker heeft geschonken (het onroerend goed en de portefeuille effecten) en waarvan hij zich het vruchtgebruik heeft voorbehouden, op voorwaarde dat de echtgenoot op het tijdstip van de schenking al die hoedanigheid heeft en dat de schenker de titularis van dit vruchtgebruik is gebleven tot de dag van zijn overlijden.”

Bemerk dat de echtgenote niet noodzakelijk de moeder moet zijn van de kinderen, die de schenking gekregen hebben. De regel geldt ook voor de tweede echtgenote, mits zij al getrouwd was op het ogenblik van de schenking. Ook indien de schenking zou gebeuren aan derden, bijvoorbeeld aan een broer of zus van de schenker, zou de echtgenote van de schenker het vruchtgebruik ontvangen, mits zij al met hem getrouwd was op het ogenblik van de schenking.

Hoe wordt dit nu fiscaal behandeld?

Wel, het zal belast worden in de erfbelasting.

Dit wordt bepaald in het nieuwe artikel 2.7.1.0.2, tweede lid van de Codex, toegevoegd door het Decreet van 6 juli 2018 tot modernisering van de erf- en schenkbelasting, aangepast aan het nieuwe erfrecht, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 20 juli 2018, artikel 2.

Dat zegt immers:

“Naast het geval, vermeld in het eerste lid (i.e. de algemene regel dat de erfbelasting verschuldigd is op de verkrijging krachtens erfrecht, testament of contractuele erfstelling), is de erfbelasting ook verschuldigd op een verkrijging van vruchtgebruik met toepassing van artikel 858bis, § 3 en § 4 van het Burgerlijk Wetboek, tenzij de langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende aan het vruchtgebruik heeft verzaakt conform paragraaf 5 van het voormelde artikel.”

Wanneer dit artikel er niet zou zijn, zou er naar mijn mening geen belasting geheven kunnen worden op dat voortgezet vruchtgebruik.[1] De Vlaamse wetgever heeft dit voorkomen, en heeft nu uitdrukkelijk bepaald dat dit voortgezet vruchtgebruik belast zal worden.

De echtgenoot of echtgenote kan vóór het overlijden aan dit vruchtgebruik verzaken middels een erfovereenkomst. Dit laatste betekent dat de verzaking notarieel moet gebeuren, en dat de notaris een bijzondere procedure in acht moet nemen: een voorafgaande vergadering en wachttermijnen. Als dat gebeurd is, wordt dat vruchtgebruik niet meer belast in hoofde van de langstlevende echtgenoot of echtgenote, maar de langstlevende verkrijgt het dan uiteraard ook niet.

Hetzelfde geldt voor de wettelijk samenwonende partner: die krijgt immers krachtens 858bis, § 4 BW een vruchtgebruik op het onroerend goed dat tijdens het samenwonen het gezin tot gemeenschappelijke verblijfplaats diende en op de daarin aanwezige huisraad. Ook de wettelijk samenwonende partner zal belast worden op het vruchtgebruik, tenzij hij of zij er aan verzaakt.

Het gaat hier, zowel bij de echtgenoot als bij de wettelijk samenwonende partner, om een verkrijging krachtens erfrecht, dat ontnomen kan worden bij testament. Ook in dat geval zal de langstlevende er uiteraard niet op belast worden.

 

Praktisch

Denk er dus aan om bij de aangifte van nalatenschap te vragen of de overledene eventueel goederen geschonken heeft met voorbehoud van vruchtgebruik.

 

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Taxwin www.taxwin.be (01/09/2018).


[1] Zoals wij uiteengezet hebben in Deblauwe, Het nieuwe erfrecht anno 2018, burgerrechtelijk en fiscaal, Herentals, KnopsPublishing, 2018, 105, nr. 277.

Tiberghien Brussels

Tour & Taxis

Havenlaan|Avenue du Port 86C B.419
BE-1000 Brussels

T +32 2 773 40 00

F +32 2 773 40 55

info@tiberghien.com

Tiberghien Antwerp

Grotesteenweg 214 B.4
BE-2600 Antwerp

T +32 3 443 20 00

F +32 3 443 20 20

info@tiberghien.com

Tiberghien Ghent

Esplanade Oscar Van de Voorde 1
BE-9000 Gent

T +32 9 216 18 00

info@tiberghien.com

Tiberghien Hasselt

Torenplein 7 B13.1
BE-3500 Hasselt

T +32 11 57 00 13

info@tiberghien.com

Tiberghien Luxembourg

23, Boulevard Joseph II
LU-1840 Luxembourg

T +352 27 47 51 11

F +352 28 66 96 58

info@tiberghien.com