5- of 15-jarige herzieningstermijn?
Wanneer een btw-plichtige onderneming btw in aftrek brengt m.b.t. investeringsgoederen/bedrijfsmiddelen dient deze rekening te houden met het herzieningsmechanisme. Indien binnen de wettelijke herzieningstermijnen een bestemmingswijziging zou gebeuren, kan dit aanleiding geven tot een al dan niet gedeeltelijke terugstorting van de in aftrek gebrachte btw.
De standaard btw-herzieningstermijn voor bedrijfsmiddelen bedraagt 5 jaar. Voor btw geheven van handelingen die strekken of bijdragen tot de oprichting van onroerende bedrijfsmiddelen bedraagt de herzieningstermijn evenwel 15 jaar. Voor gebouwen die worden verhuurd onder de optie btw is dit zelfs 25 jaar.
Omvormings- of verbeteringswerken aan bestaande gebouwen kwalificeren in principe onder de standaard btw-herzieningstermijn van 5 jaar. Enkel wanneer deze werken dermate ingrijpend zijn dat er btw-matig een nieuw gebouw tot stand komt (vernieuwbouw), zal de btw-herzieningstermijn van 15 of 25 jaar van toepassing zijn. Hiervoor is vereist dat het gebouw een ingrijpende wijziging in aard en structuur ondergaat.
In de praktijk is het onderscheid tussen een grondige renovatie en een vernieuwbouw niet altijd eenvoudig te maken. Het betreft een zeer feitelijke ad hoc beoordeling waarbij met name rekening gehouden wordt met wijzigingen aan dragende muren, vloerplaten, het dak, liftkokers en traphallen én met eventuele uitbreidingen van het bestaande gebouw.
Gent 2 april 2019: 15-jarige herzieningstermijn bij aanbouw kantoor
Rechtspraak van het Hof van beroep van Gent leek in deze discussie een revolutie te veroorzaken (Gent 2 april 2019, 2018/AR/48).
Een advocate had in 2004 een onroerend goed aangekocht waaraan zij een bureau, wachtzaal en toilet had bijgebouwd met de bedoeling er een advocatenpraktijk in te richten. N.a.v. de invoering van btw-plicht voor advocaten werd hiervoor historische btw-aftrek onder de 15-jarige herzieningstermijn geclaimd, als (gedeeltelijke) nieuwbouw.
De administratie was het hier echter niet mee eens en stelde dat de standaard btw-herzieningstermijn van 5 jaar van toepassing was omdat het een verbouwing betrof en geen nieuwbouw (beperkte uitbreiding van een bestaand gebouw) waardoor de herzieningstermijn reeds was verstreken.
Het hof van beroep te Gent oordeelde daarentegen dat de opgerichte achterbouw onmiskenbaar te beschouwen is als een gedeelte van een gebouw, en bijgevolg als onroerend bedrijfsmiddel waarbij de herzieningstermijn van 15 jaar van toepassing is. Het onderscheid tussen “verbouwing” en “nieuwbouw” vindt geen steun in de wet. De positieve btw-herziening onder de 15-jarige herzieningstermijn werd m.a.w. toegekend.
Dit arrest zou betekenen dat de btw op kosten m.b.t. de oprichting van een bijgebouw steeds aan de 15-jarige herzieningstermijn zou onderworpen zijn. In casu was dit positief, maar in geval van een negatieve herzieningsverplichting kan dit standpunt een belangrijke kostprijsverhoging betekenen voor btw-plichtige ondernemingen.
Cass. 30 april 2021: vernietiging arrest
De btw-administratie stelde een cassatievoorziening in tegen dit arrest. Op 30 april 2021 heeft Hof van Cassatie haar arrest geveld waarin voornoemd standpunt wordt hervormd.
Samengevat bevestigt het Hof van Cassatie dat omvormings- en verbeteringswerken onderworpen zijn aan de 5-jarige herzieningstermijn. De stelling dat het onderscheid “verbouwing” vs. “nieuwbouw” geen steun vindt in de wet wordt niet aanvaard door het Hof van Cassatie. Het arrest van het Hof van Beroep te Gent wordt daarom vernietigd en de zaak wordt verwezen naar het Hof van Beroep te Antwerpen.
Gevolgen voor de praktijk?
Uit dit Cassatie arrest kan o.i. afgeleid worden dat de btw op kosten van een (beperkte) uitbreiding van een bestaand gebouw in de regel onderworpen blijft aan de vijfjarige herzieningstermijn.
Hoewel dit arrest in casu voor de belastingplichtige nadelig is, dient o.i. gesteld dat de uitspraak van Cassatie voor de meeste belastingplichtigen eerder positieve gevolgen heeft. Bij een negatieve btw-herziening hebben belastingplichtigen immers belang bij een ruime toepassing van de 5-jarige herzieningstermijn. Waar het arrest van het hof van beroep te Gent de btw-administratie meer munitie leek te geven bij negatieve btw-herzieningen t.a.v. bijgebouwen, wordt dit nu door Cassatie teniet gedaan.
Dit alles blijft evenwel een feitelijk gegeven. Of een bijgebouw al dan niet als nieuwbouw voor de btw-herzieningstermijn kwalificeert dient nog steeds geval per geval beoordeeld te worden (functionele samenhang, vergelijking oppervlaktes,…).
Stijn Vastmans - Partner (stijn.vastmans@tiberghien.com)
Stein De Maeijer - Counsel (stein.demaeijer@tiberghien.com)